Rebelia rumowa

Rebelia rumowa – bunt wojska oraz części ludności Nowej Południowej Walii przeciwko władzy gubernatora Williama Bligha, który miał miejsce 26 stycznia 1808 roku^[1].

Oficerowie Korpusu Nowej Południowej Walii zmonopolizowali handel zagraniczny kolonii wykupując towary przywożone do portów przez statki handlowe i sprzedając je ze znacznym zyskiem. Do artykułów o największym znaczeniu należały rum, a także herbata, cukier i tytoń, które wielu oficerom pozwoliły dorobić się fortun, podobnie jak majątków ziemskich, które obejmowali na niejasnych zasadach. Oficerowie używali też często alkoholu jako środka płatniczego wobec żołnierzy, służących i zatrudnianych do różnego rodzaju prac skazańców^[1][2].

Przybyły w 1806 roku gubernator William Bligh (przeciw któremu wcześniej był skierowany buntu na HMS „Bounty” w 1789 roku) podjął działania na rzecz ukrócenia przejmowania majątków ziemskich, handlu alkoholem i używania stanowisk do uzyskiwania korzyści osobistych. Jego działania spotkały się jednak z niezadowoleniem ludności, głównie z powodu prowadzenia przez samego gubernatora podobnych przedsięwzięć. Bligha oskarżono o wykorzystywanie na cele prywatne państwowej ziemi, opłacanie zatrudnianych prywatnie robotników z publicznej kasy, zagarnięcie państwowych stad, budowę prywatnych nieruchomości za środki publiczne oraz obsadzanie stanowisk za pomocą posłusznych ludzi. Bligh naraził się także ludności, gdy nakazał wyburzenie znacznej części zabudowy w związku z rzekomymi nieprawidłowościami prawnymi przy ich budowie^[1]. Z kolei w niełaskę żołnierzy popadł za sprawą decyzji, aby wypłacać im żołd w czekach do zrealizowania w Anglii, nie zaś w gotówce^[3]. Ze względu na swój dyktatorski styl sprawowania urzędu przezywany był Kaligulą^[4].

Na czele ruchu niezadowolonych stanął John Macarthur. Na początku 1808 roku Macarthur odmówił zapłaty grzywny i został postawiony przed sądem, w którym kwestionował zasadność prowadzenia procesu przez sędziego będącego stronnikiem gubernatora. 26 stycznia 1808 roku Bligh zapowiedział oskarżenie oficerów o nieprzestrzeganie wyznaczonych przez gubernatora zasad prowadzenia rozprawy. To zdarzenie bezpośrednio sprowokowało oficerów pod wodzą^[1] komendanta Korpusu Nowej Południowej Walii^[5], mjr. George'a Johnsona, do wyruszenia na czele grupy 400 żołnierzy do Budynku Rządowego, gdzie po dwóch godzinach poszukiwań znaleźli Bligha ukrytego pod łóżkiem^[1].

Gubernatora oskarżono o pogardę dla wymiaru sprawiedliwości, naruszenie własności prywatnej, bezpodstawne zajęcie domów i ziemi, aresztowanie obywateli bez podstaw prawnych i zastraszanie urzędników^[1]. Bligh przebywał w więzieniu buntowników ponad rok, do czasu gdy zgodził się wyjechać do Wielkiej Brytanii, jednak zawrócił z drogi i wrócił do Sydney, gdzie usiłował odzyskać władzę.

W 1809 rząd brytyjski uznał rozwiązanie zatargu za niemożliwe i odwołał Bligha, a na jego miejsce mianował Lachlana Macquarie'a^[5].

Określenie rebelia rumowa zostało użyte po raz pierwszy w książce Williama Howitta, wydanej w Wielkiej Brytanii w 1855 roku^[1].